Maalschap en Heide

De buurtschap Huinen had vele wallen rondom bouw- en weiland. Maar met de wal in de naam Huinerwal wordt een speciale wal bedoeld, namelijk de scheiding tussen Halvinkhuizen en Huinen. Opmerkelijk is dat deze scheidslijn over grote lengte kaarsrecht loopt. Dat betekent dat deze lijn niet door de natuur gevormd is maar een bewust ingrijpen van mensen geweest is.

De wal is een kaarsrechte lijn door de heidegrond als afscheiding tussen de maalschappen

De lijn op kaart 1 vormt dan ook de scheidslijn tussen het grondgebied van de maalschappen Huinerbroek in het zuiden en de maalschap Halvinkhuizerbroek in het noorden. Als scheidslijn is een wal gevormd. Voor een deel moet dat een sloot geweest zijn, waarvan het zand opgeworpen werd als wal. Deze wal moest er voor zorgen dat het vee van het ene maalschap niet kon grazen op de heide van het andere maalschap. Een groot gedeelte van deze wal was rond 1930 nog aanwezig en ook nu nog zijn er stukken van terug te vinden.

Huinen kan onderverdeeld worden in verschillende kleine buurtjes en wel als volgt: de kern van Huinen met als middelpunt de Huinerschool, de Huinerbrink, Robbertskamp, Huinereng, Huinerbroek, Huinerwal en Huinerveld. Bij de kadastrale meting van 1832 wordt de gehele gemeente Putten in kaart gebracht en in secties verdeeld. Alle onderscheiden buurten die hier genoemd worden vallen onder sectie F, behalve het Huinerveld, deze krijgt de letter E. Toch rekenen we Huinerveld onder Huinen. Als we de grootte van de buurtschap Huinen bekijken dan maakt het nogal een verschil of het Huinerveld mee gerekend wordt of niet. Huinen is 1223 ha groot, waarvan al 508 aan het Huinerveld toebehoort. Huinerwal is een relatief kleine buurt, met 81 ha slechts 6,6 % van het geheel. De gronden van de maalschap lagen allemaal in sectie F, dus niet in het Huinerveld. Van de 508 ha die het Huinerveld groot was is ca. 483 ha in bezit van het ambt van Putten. Verder is 17 ha van Huinerveld in bezit van Jhr. Julius van Burmania, rentenier in Leeuwarden. De Domeinen hebben ca 5 ha in bezit. Opmerkelijk is dat de boeren in Huinen bijna geen bezit hebben in het Huinerveld.

Volgens de kadastergegevens van 1832 ligt er ten zuiden van de Oude Nijkerkerweg een perceel dat tot Huinerwal gerekend wordt. Van de totaal ca 81 ha. is in 1832 het grootste deel (73 ha) heidegrond.

Hoewel volgens het kadaster van 1832 de buurtschap Huinerwal 81 ha groot is, wordt in de volksmond (althans voor zover mij bekend vanaf het begin van deze eeuw) over een kleiner gebied gesproken als men de Huinerwal bedoelt. Het gebied dat in de volksmond tot Huinerwal gerekend wordt ligt ingeklemd door de Roosendaalseweg, de Oude Nijkerkerweg, het Huinerkerkpad en de weg Huinerwal. Het gebied is zo’n 20 ha groot en wordt weergegeven op kaart 3. Op deze kaart wordt de situatie weergegeven van rond 1832.

We moeten Huinerwal ons maar voorstellen als een arme buurt, opgebouwd door arme mensen die stukje bij beetje wat vooruit kwamen. In het begin van de negentiende eeuw is alle grond bezit van de maalschap Huinerbroek. Er zijn dus geen Heerengoederen of verder kerkelijk bezit. Esveld schrijft : ‘Het zijn niet meer dan hutjes en de bewoners hebben wegens het verstarde maalschapsbeleid geen kansen om door uitbreiding van het bedrijfje hun inkomen ooit te vergroten. Hierin gaat echter verandering in komen want een nieuwe tijd breekt aan, de periode na de maalschapsverdeling.’

 

De bewoners van de Huinerwal hadden geen rechten in de maalschap. Die rechten hadden alleen oudere boerderijen. Bij de verdeling in 1858 werd uitgegaan van de boerderijen zoals die in het malenboek voorkomen. Hiervoor komen 48 eigenaren in aanmerking, waarvan de één meer en de ander minder krijgt. Boeren die recht van opstal hadden en percelen grond van de maalschap in huur of pacht hadden, konden dit bij de verdeling in 1858 in eigendom krijgen. Ze moesten daarvoor 2 maal de jaarpacht betalen, in “oude taal ook genoemd penning 20”. Als de maalschap in 1858 een plan van verdeling opmaakt wordt besloten om ongeveer 25 ha van de grond te verdelen onder degenen die recht van opstal hebben. Zij krijgen die grond tegen betaling van de te maken kosten. In totaal komen daar 19 mensen daarvoor in aanmerking, waarvan 5 in Huinerwal.

Alle op kaart 3 aanwezige opstallen zijn in 1832 privé eigendom behalve één dat stond op het perceel dat nu behoort bij Oude Nijkerkerweg 26. Op kaart 3 is het aangegeven als perceel 854. Dit kleine huisje was eigendom van de diaconie van de Hervormde Gemeente. De laatste bewoonster was Klaasje van de Velde. Na haar vertrek naar het Oude Liedenhuis is het huis, dat de Pannekeet genoemd werd, afgebroken.

 - Klik om te vergroten -

Het oudste huis stond, voor zover wij weten, op het perceel waar nu Heischoterweg 9 is. Op kaart 3 is dat op perceel 47. Bij het vervangen van de voorgevel rond 1930 kwamen de muurankers te voorschijn met het jaartal 1777.